Wat het thema ‘Trouw’ al niet bij ons kon losmaken.
De voorbereiding met z’n drieën kende momenten die ons diep raakten.
Met uitwisselen van ervaringen ging het al gauw niet meer alleen over trouw.
Het ging over ons.
Over ieder van ons drieën.

Trouw is altijd trouw aan..
Je hebt dus nooit alleen met trouw te maken. Het gaat altijd ook om anderen.

- Trouw aan mensen die je dierbaar zijn. Ze kunnen op me rekenen. Vanzelfsprekend. Onder alle omstandigheden. Alle?
- Trouw aan je beginselen, je geloof, je diepste motieven. Die staan niet ter discussie.. Geen twijfel mogelijk. Nooit?

Als iemand mij had gevraagd, toen ik me voor deze viering opgaf, of ik zelf iemand ben die trouw is, dan had ik niet lang na hoeven denken. Natuurlijk. Ik kan me niet voorstellen dat…

En dan word ik toch even stil.

Trouw zijn blijkt voor mij niet altijd vanzelfsprekend.
Ze kunnen altijd op me rekenen kan maken dat ik met mezelf in een conflict kom. Altijd blijkt niet altijd te zijn. Soms niet!
Ben ik dan nog wel trouw, ben ik betrouwbaar?

Trouw zijn betekent voor de mensen aan wie je trouw bent dat je voldoet aan hun verwachtingen. Die verwachtingen kunnen uitgesproken zijn. Zoals afspraken. Maar ze kunnen ook onuitgesproken zijn: ze zijn binnen de groep waar je toe behoort zó vanzelfsprekend, dat je er niet eens naar vraagt. Dat ze een samen gedeelde identiteit zijn. Binnen die verwachtingen voelt ieder zich veilig en geborgen.

En dan kan er een moment komen waarop de prijs voor die geborgenheid jou te hoog is. De geborgenheid wordt je te benauwd.
Je kunt niet langer aan die verwachtingen voldoen.
Als je je blijft conformeren aan de code, de cultuur, de verwachtingen van de groep, ben je wel trouw aan hen, maar…
Je bent ontrouw aan jezelf!

Wat doe je?
De 1e mogelijkheid is:
Je vindt de prijs hoog, maar je betaalt de prijs omdat je bij de groep wilt blijven horen. Die groep is immers je identiteit? Waar ben je zonder hen?
Die groep: dat ben je zelf! Je past je aan, al gaat dat niet meer zo vanzelf. Maar het went. En je blijft de beginselen trouw.
Maar ergens blijft het knagen, dus betaal je toch een prijs.

De 2e mogelijkheid is:
De prijs is te hoog en je betaalt die niet. Maar dat gaat zomaar niet! Je wordt verscheurd door twijfel. Zo’n ervaring is een crisis in je bestaan. En je beseft, tot in je ziel, dat je er niet meer bij hoort, niet meer bij kunt horen en het dus ook niet wilt. Wat had je er niet voor over gehad dit moment te vermijden, maar nu het er is, is er maar één keuze. Waar haal je de moed vandaan? En toch, je bent trouw aan jezelf. Jij bent er óók nog!
Dus ben je ontrouw aan degenen die dachten dat je bij hen hoorde, dat ze altijd op jou konden rekenen. Wie had dat nou ooit van jou gedacht?
En ook dat blijft knagen, dus betaal je toch een prijs.

Dat is die balans tussen trouw en ontrouw, die weegschaal die wij allemaal op de één of andere manier in ons leven hebben leren kennen. Of nog steeds herkennen. En soms zijn we weer even uit balans. Misschien nu wel.

Verhaal uit Zuid-Afrika, dat eindigt met: ‘As jy weer so maak, is dit die end van ons vriendskap!

Wonderlijk is dat.
We kennen allen wel een moment in ons leven waarop we trouw bleven aan onszelf en tegelijk ontrouw waren aan degene(n) die we achterlieten. En, hoezeer dat nog steeds kan knagen, het was op dat moment het enige besluit dat we konden nemen. We zouden het wéér doen (zij het misschien met iets meer levenswijsheid…)

We kennen ook allemaal een moment in ons leven waarop we zelf bedrogen uitkwamen.
We waren één en al vertrouwen. Als er één was waar je blindelings en altijd op kon rekenen…
Dat zoiets kon gebeuren.

Misschien helpt het als we ons verplaatsen in die ander die ons ontrouw was. Misschien was er voor die ander ook veel moed nodig. Net als bij ons, als ons zoiets overkwam. Er moet een reden zijn, waardoor die tot dat besluit kwam. Wie weet was dat besluit voor die ander onvermijdelijk. Misschien bleef die zo wel trouw aan zichzelf.

En wie weet wat er, diep weggestopt, nu nog bij die ander knaagt.
Net als bij mij.

Trouw zijn aan...betekent niet dat je aan iets/iemand/groep/visie vast moet blijven houden
zonder dat daarin ooit iets verandert. Zonder dat daarin een ontwikkeling plaatsvindt, een vernieuwing,
een hervorming....Nee, dat kan zelfs een vorm van ontrouw worden !
Ik breng u nu in kontakt met twee mensen, die een beweging vertegenwoordigen, die dat verduidelijken.
Maarten Luther uit de 16e eeuw en Ayaan Hirsi Ali uit de 21e eeuw; ik voeg daar mijn eigen beleving aan toe.

Luther heeft met zijn 95 stellingen het startschot gegeven tot een algehele reformatie van de christelijke kerk.
Hij was van tevoren beslist niet van plan uit zijn kerk te stappen door een bewuste breuk te forceren.
Nee, hij had kritiek op bepaalde praktijken die hij graag wilde veranderen opdat de kerk weer trouw aan zichzelf zou zijn. Hij bekritiseert de aflatenpraktijk.
( Ik wil daarbij opmerken dat het onderwerp van die tijd mij niets meer zegt waaruit al blijkt hoezeer een bepaalde beleving in de loop der eeuwen kan veranderen. )
Luther schrijft : De aflaten bevrijden niet van zondestraffen, alleen oprecht berouw.
Stelling 27 : “Het is menselijk gedoe als men beweert dat de ziel uit het vagevuur omhoogschiet zodra de klank van het geld in de kist rinkelt. “
Het is beter een daad van barmhartigheid te stellen door een arme te helpen dan een aflaat te kopen (waarmee vooral de rijken gebaat zijn ) Luther doet nog een mooie uitspraak:
Door een daad van liefde neemt de liefde toe en niet door een aflaat.
De uiteindelijke bedoeling van Luther is dat het woord van God verkondigd wordt en
dat iedereen dat kan verstaan ( door de volkstaal te gebruiken).
De ware schat van de kerk is het evangelie en de genade.

Ayaan Hirsi Ali heeft een nieuw boek gepubliceerd : Ketters. Pleidooi voor een hervorming in de Islam.
Zij urgeert het belang dat de Islam zich aanpast aan de 21e eeuw en alle rechten en vrijheden die ons gemeengoed zijn geworden in zich opneemt. Bijv.: de scheiding van moskee en staat; de volkomen gelijkberechtiging van de vrouw aan de man; geen doodstraf voor degenen die niet in God geloven...
Ayaan: wat is belangrijker : een (heilige) tekst of een mensenleven ? Menselijke waardigheid en vrijheid zijn belangrijker dan welke tekst dan ook.
Om tot deze visie en beleving te komen poneert ze 5 stellingen.
Enkele punten : De Koran en uitspraken van Mohammed moeten openstaan voor interpretatie en kritiek. Geen letterlijke weergave van 7e eeuwse sharia-regels die strikt moeten worden nageleefd.
In het seculier recht zijn menselijke waarden ontwikkeld die onze omgang met elkaar goed reguleren en op hedendaagse wijze gestalte geven. Een ware religie van vrede wijst de dwang van het zwaard af; geen jihad door oorlogvoering en executies.
Ze roept niet op om ontrouw te worden aan de Islam maar deze te moderniseren vanuit een verlichte en bevrijdende visie.
Ayaan stelt zich achter de groep moslems die zij dissidente moslems noemt. Deze groep wil zich bevrijden uit de structurele onderdrukking van het fundamentalisme en meer persoonlijke vrijheid scheppen. Strikte naleving van de religieuze wetten uit de 7e eeuw stuit op grote problemen.
Hervorm, vernieuw, leef vanuit een verlicht perspectief! Dan zal het goed gaan met de Islam
in deze wereld.

Ik kan daaraan toevoegen: Een van de redenen van mijn vertrek uit het klooster was dat ik me niet meer kon vinden in het dagelijks bezig zijn met al die teksten...wat moet ik daar nu mee ?
Teksten van duizenden jaren oud die nog steeds worden herhaald alsof er niets gebeurd is
in de loop der eeuwen. Een groot deel van de Bijbel kan ,wat mij betreft, tussen haakjes geplaatst worden. Enkel nog van betekenis om te weten hoe het vroeger was.
Destilleer die teksten eruit die in deze tijd voor ons en voor jezelf van betekenis zijn : De wijsheid is een geest die de mensen liefheeft. Als ik de liefde niet heb ben ik niets.
Trouw zijn naar het oerbeeld dat God in ons heeft gelegd houdt in dat ik ernaar streef om een betrouwbaar en barmhartig mens te zijn die door woord en daad een stukje inspiratie , bemoediging en bevrijding door kan geven aan mijn medemensen.

Het is niet mijn keuze om afstand te nemen van het christelijk geloof, de kerk, de religie of ermee te breken
maar dat er altijd ruimte blijft bestaan voor je persoonlijke interpretatie en beleving .
Voor Luther gold de gehele Bijbel als onveranderlijk woord van God
voor Ayaan staat de mens centraal en is de mens belangrijker dan een tekst of boek
voor mij geldt : teksten zijn voor mij relevant als ze ons leven menselijker en liefdevoller maken waarbij ik God als levensbron van al wat goed is zie en ervaar.
Daar wil ik trouw aan blijven.